نگاهی بر فیلم انتهای خیابان هشتم به کارگردانی:علیرضا امینی

یلم فارسی بودن ابدا جرم نیست. می شود فیلم فارسی خوب ساخت و با دیدنش خیلی هم کیف کرد؛ اما فیلمی که منطق اش منطقِ فیلم فارسی باشد ولی قصدش نقد اجتماعی، معجونی می شود از مانیفست های اجتماعی-ی و سکانس های یادآور فیلم فارسی ها که اصلا ربطی به هم ندارند و حال مخاطب را بد می کند.

حالا حکایت <<انتهای خیابان هشتم>> همین است. فیلم قرار است معضلات اجتماعی را بیان و آن را نقد کند اما این اتفاق در بستر داستانی کاملا کلیشه ای رخ می دهد، علاوه بر این که این قدر شخصیت پردازی ها ناقص است که توجیه کردن شان به واقع کار سختی است.

نیلوفر(ترانه علیدوستی) برای تأمین دیه ی برادری که در دعوایی یک نفر را کشته و البته ما نمی دانیم چرا(خیلی هم مهم نیست چون کارگردان دوست داشته قصه اش را بعد از قتل تعریف کند) حاضر است به هر کاری دست بزند. بهرام(صابر ابر) نامزد نیلوفر است که پا به پای او می خواهد دیه را فراهم کند و به از هر طریقی که به ذهن اش می رسیده، چند میلیونی فراهم کرده است برای بقیه اش هم نزد فردی خَیِّر می رود.

همه چیز بر وفق مراد است تا آن پولی که قرار است از سمت فرد خَیِّر برسد به خاطر پدری که احتمالا مشکلات ی دارد نمی رسد. حالا این ی بودن پدر چیست؟ از کجا می آید؟ ما نمی دانیم. چیزی که ما می بینیم این است که پدر مریض است(چه مریضی ای باز هم ما نمی دانیم؛ اصلا به ما چه ربطی دارد؟!

همین که آقای امینی می داند بس است دیگر) و وقتی رومه ی ی می بیند سر ذوق می آید و حاضر می شود دارویش را بخورد. حالا نیلوفر که قبلا از رئیس پمپ بنزین پیشنهادی داشته و ردش کرده تنها راه را تسلیم شدن در برابر خواسته ی او می داند!

از آن طرف یک شخصیت بی خودی که حامد بهداد عهده دار ایفایش هست، هم حضور دارد. به نظر نمی آید حضور این شخصیت حتی برای حفظ کردن توازن صحنه باشد. هست که در سالن سینما "سوت" تحویل بگیرد و بار فیلم فارسی بودن فیلم را به دوش بکشد. تقصیر حامد بهداد نیست که همه جا یک مدل بازی می کند.

وقتی یک نفر دهانش را شُل کند و حرف بزند، بی تعادل راه برود، خیلی سریع عصبی شود و واکنش های هیستریک نشان بدهد و به واسطه ی همین حرکات ملت قند توی دل شان آب شود و هی قربان صدقه بروند چه دلیلی دارد که کارگردان چیز دیگری از بازیگر بخواهد و بازیگر بازی بهتری ارائه دهد؟

وقتی یک بازیگر هرکاری بکند مخاطب می پسندد اصلا دیگر حتی کارگردان ومی نمی بیند نقشی را که آن بازیگر ایفا می کند شخصیت پردازی کند. برای همین است که موسی (حامد بهداد) شخصیتی سردرگم و کاملا بی شناسنامه و حتی بی شباهت به تیپ دارد که ما هیچ چیز از او نمی دانیم.

اول می خواهد ماشینی را از عصبانیت آتش بزند، بعد می خواهد بچه اش را حتی ثانیه ای پیش زنی که با او در ارتباط است نگذارد، بعد برای خریدن یک اسب مسابقه بچه اش را به همان زن می فروشد! زن خودش را طلاق نمی دهد و می خواهد زجر کشش کند؛ مسابقه ی بوکس می دهد و با هر مشتی که می خورد موسیقی فیلم غم انگیزتر می شود و ایستادن اش شُل تر، این موسی کیست؟ چرا می خواهد زنش را آزار دهد و با زنی دیگر در رابطه است؟

چرا برای کمک به نامزد دوستش بچه اش را می فروشد؟! البته جواب هیچ کدام از این سوال ها هم به ما ارتباطی ندارد، لابد امینی می داند؛ همین بس است دیگر. مخاطب که نباید در کارهایی که به او مربوط نیست دخالت کند!

بازی صابر ابر بر خلاف آثار پیشین اش تحسین برانگیز نیست و برای او یک بازی متوسط به حساب می آید که البته سرچشمه اش ضعف در شخصیت پردازی است.

در این میان ترانه علیدوستی چندین پله از بقیه بالاتر است، به خوبی از پس نقش اش برآمده و تمام تلاشش را به کار گرفته تا با حالات مختلف مثل سکوت، فریاد، بغض، خنده و حتی مدل راه رفتن و غذا خوردن حسش را منتقل کند.

سکانس دعوایش با متصدی پذیرش بیمارستان و صحنه ای که کتانی برادرش را محکم در آغوش کشیده از درخشان ترین لحظات بازی او و <<انتهای خیابان هشتم>> است.

البته با وجود تلاش علیدوستی گاهی بی منطق بودن قصه این قدر عیان است که اون نمی تواند فارغ از قصه کاری از پیش ببرد.

حامد بهداد مثل همیشه صحنه های حسی را به بهترین نحو ممکن بازی می کند. صحنه خداحافظی از دخترش یا نحوه ی بدرقه کردن دوستش که برای فراهم کردن پول قرار است پای قمار بنشیند و تا صبح پوکر بازی کند، دوست داشتنی و دلنشین درآمده.

اما مسئله این جاست که اصلا حضور این آدم در قصه منطقی ندارد و نویسنده و کارگردان برای بودنش توضیحی نمی دهند و ما از موسی هیچ هویت مشخصی در اختیار نداریم.

در پایان فیلم که هرکس دارد برای فراهم کردن پول دیه گوشه ای از تهران تباه می شود (که بیان گر همان معضلات اجتماعی است) بهرام می فهمد نیلوفر تصمیم گرفته خودفروشی کند.

به پمپ بنزین نزد دوستی که این کار را برای نامزدش ترتیب داده می رود(که ما از آن دوست هم چیزی نمی دانیم) در همین هنگام ماشین عروسی با آهنگی شاد وارد پمپ بنزین می شود؛ ضربه ی اصلی <<انتهای خیابان هشتم>> همین جاست.

در فضایی غمگین که همه تسلیم شرایط شده اند، مخاطب باید تحت تأثیر التهابات اجتماعی و اضمحلال آدم ها ناراحت و منتظر واکنش بهرام در برابر کار نیلوفر باشد، اما حتی در این لحظه هم امینی نمی تواند تمامی مخاطبانش را با خود همراه کند؛ برخی با شنیدن صدای آهنگ شروع می کنند به دست زدن!

قبول دارم سطح فرهنگ مخاطبان یک فیلم در بروز این اتفاق مؤثر است، اما اگر امینی با روایتی منطقی و با شخصیت پردازی درست پیش می رفت می توانست مخاطب را به همذات پنداری وا دارد. حداقل در این حد که در تراژیک ترین سکانس فیلمش کسی به سبک مجالس عروسی دست نزد. وقتی دست زدن حاضرین در سالن سینما تمام می شود که بهرام مستأصل و شکست خورده فریاد می کشد و در حالی که همه جا پر از بنزین است در فندک را باز می کند.

خوشبختانه که انتهای فیلم سانسور شده است و با همین پایان باز خاتمه می یابد چرا که آن صحنه ی آتش سوزی که امینی برای پایان فیلمش در نظر گرفته بود کار را بیشتر خراب می کرد(این پایان در برنامه ی هفت نشان داده است) با این پایانبندی جدید حداقل می شود امید داشت نیلوفر در آخرین لحظه گوشی موبایلش را روشن می کند به نامزدش زنگ می زند و حاضر نمی شود برای حل مشکلات خودفروشی کند.

دست مسئولین سانسور (اصلاح) کردن فیلم ها درد نکند که فیلم امینی را از مرگ کامل نجات دادند.

<<انتهای خیابان هشتم>> مثل بسیاری از فیلم ها از نبود کارگردانیِ خوب و نداشتن رابطه ی علت و معلولی آسیب می بیند. وگرنه کاری با این کَست و با داستانی امتحان پس داده که مخاطب خودش را دارد می توانست خیلی بهتر از این باشد، اما حالا فیلمی است که تنها نقطه ی قوتش بازی حسی بازیگران و داستانی است که هرچند تأثیرگذار اما بیش از حد کلیشه ایست، آن هم با رعایت تک تک المان های فیلم فارسی .

مرسده مقیمی

طناز طباطبایی بازیگر فیلم تازه داریوش مهرجویی "اشباح"

فیلم تازه میر کریمی

آغاز اکران فیلم «گذشته» با حضور اصغر فرهادی از امروز در سینماهای کشور

ساره بیات در فیلم تازه جیرانی

تازه‌ترین اطلاعات از نمایش فیلم جدید جعفر پناهی در جشنوارهٔ برلین

مهم ترین فیلم های فیلمسازان مؤلف در سال ۲۰۱۲

نگاهی بر فیلم انتهای خیابان هشتم به کارگردانی:علیرضا امینی